Cuộc đời hoạt động giải trí cách mạng của lãnh tụ Nguyễn Đức Cảnh tuy ngắn ngủi nhưng rất sôi sục và đa dạng và phong phú. Đang nhiệt tình, hăng say trong hoạt động giải trí cách mạng cho Đảng, cho dân tộc bản địa thì ông bị địch bắt khi đang trên đường đi công tác làm việc. Chúng giải ông về Sở Mật thám thành phố Vinh .Suốt gần một tháng trong lao tù, Nguyễn Đức Cảnh bị tra tấn và hành hạ với đủ những ngón đòn tàn ác của quân địch : Dùi cui, “ điện khô ”, “ điện nước ”, “ máy bay ”, “ tàu thủy ” … Trước những đòn tra tấn dã man, những thủ đoạn xảo quyệt, kể cả dụ dỗ, mua chuộc, Nguyễn Đức Cảnh không hề khuất phục, không khai một lời ; một lòng, một dạ bảo vệ Đảng, bảo vệ cơ sở cách mạng, giữ vững khí tiết người cộng sản .
Cuối tháng 4.1931, Nguyễn Đức Cảnh bị giải từ Vinh ra Hà Nội, giam tại nhà giam Hỏa Lò và tiếp tục bị tra tấn dã man. Tại phiên tòa đế quốc Pháp xử tù chính trị ở Hà Nội, với lời lẽ đanh thép, Nguyễn Đức Cảnh dùng cả tiếng Việt và tiếng Pháp để lên án chế độ thực dân cướp nước, bác bỏ mọi lời buộc tội của chúng. Mặc dù vậy, ông vẫn bị tòa án thực dân kết án tử hình.
Ngày 30.7.1932, chúng đưa ông về Nhà lao TP. Hải Phòng .5 h sáng ngày 31.7.1932, chúng đưa ông ra pháp trường xử tử. Trước lúc vĩnh biệt bè bạn, ông ngẩng cao đầu bước lên máy chém .Một tên tay sai của thực dân Pháp đã thú nhận : “ Tôi đã dự nhiều vụ xử chém, nhưng chưa thấy anh nào can đảm và mạnh mẽ và bình tĩnh trước cái chết như anh Cảnh … Anh thản nhiên như không có chuyện gì, thế mới lạ, mới ghê chứ ! Cố đạo Pháp làm phép rửa tội, anh Cảnh bảo : Không có tội gì mà rửa. Quan tòa cho uống rượu mạnh, anh bảo : Không cần ! Rồi anh từ tốn bước lên máy chém. Thật đáng phục ! ” .Đồng chí Đặng Xuân Thiều, người quê Tỉnh Nam Định, có thời kỳ hoạt động giải trí cách mạng với chiến sỹ Nguyễn Đức Cảnh, lúc đó đang ở nhà tù của đế quốc, nghe tin chiến sỹ Nguyễn Đức Cảnh quyết tử đã lặng đi hồi lâu, nước mắt trào ra vô cùng tiếc thương, và xúc động làm bài thơ tiễn bạn .
KHÓC NGUYỄN ĐỨC CẢNH
Ôi thôi ! Anh Nguyễn qua rồiNgoài hai mươi tuổi đã người thiên thuNhận lấy chết không chờ mệnh sốVới trăng sao càng tỏ quang minhYêu đời nên phải quên mìnhTắt dòng máu thắm ngày xanh giữa vờiLớp tất cả chúng ta – những người đồng cảnhBóng thế tình một mảnh như inHướng đi, ánh mắt cùng tìmHơi đời cùng thở, nhịp tim cùng hòaTrang tuổi trẻ cùng qua thử lửaĐoạt tay chèo sóng gió nhường aiNiềm tin đon đả vui đờiƯớc mơ chan chứa nụ cười câu caYêu chân lý thiết tha say đắmNét chân tình lời thắm nên chươngTinh hoa chung tụ mối rườngGây nên Cộng sản mở đường tương lai Bước hăm hở lòng trai chí khí
Buổi nước non thiên lý lội lầy
Gian nguy dìu dắt bạn bầyTình trong chiến sỹ, tình ngoài nhân dânGặp hoạn nạn sa chân cạm bẫyNgẩng mắt trần thiêu cháy yêu maBình minh chẳng hẹn đến giờĐầu rơi trước giá nở hoa muôn đờiNhận sống thác làm người là thếĐành tử sinh là lẽ tự nhiênĐương cơn sóng cả con thuyềnHoa tiêu thiếu một hải viên vững vàngÔi vội vã, gió sương một kiếpĐể tình người ước nếp áo khănBóng dương qua lại tần ngầnXuân thu rầu rĩ thay lần cỏ xanhĐâu nấm đất vô danh tử sĩGiọt mưa rơi rủ rỉ lá vàng“ Đảng viên Cộng sản Đông DươngBỏ mình vì nghĩa giữa đường trong ngày hôm qua ”Sông núi hỡi vòng hoa thiên cổPhủ cho Người nấm mộ thời hạnNổi lên bão táp mưa ngànSóng gào gió thét xua tan thảm sầu !( ĐẶNG XUÂN THIỀU, viết năm 1932, nhà văn Lê Bính sưu tầm )
Một góc khu tưởng niệm đồng chí Nguyễn Đức Cảnh tại Thái Bình. Ảnh: Hải Nguyễn
Sau này, Đại đức Thích Thanh Tùng, Trụ trì Quan Âm Thiền Viện (chùa Ré, xã An Ninh, huyện Tiền Hải, Thái Bình) đã có đôi câu đối viếng lãnh tụ Nguyễn Đức Cảnh như sau:
– Cờ đỏ, Công hội đỏ, chí anh hùng sống mãi tuổi xanh- Biển xanh, khát vọng xanh, lòng sắt đá căng dòng máu đỏLãnh tụ Nguyễn Đức Cảnh là người sáng lập nên Báo Lao Động năm 1929, đồng thời là Tổng Biên tập tiên phong. Tấm gương và khát vọng của ông mãi mãi soi đường cho những thế hệ làm Báo Lao Động tiếp bước theo sau !
Source: https://suthatmatlong.com
Category: Thông tin cần biết
