Chợ Bến Thành – Wikipedia tiếng Việt

Chợ Bến Thành là một ngôi chợ nằm tại quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. Chợ được khởi công xây dựng từ năm 1912, hình ảnh đồng hồ ở cửa nam của ngôi chợ này được xem là biểu tượng không chính thức của Thành phố Hồ Chí Minh.

Chợ nằm giữa những đường Phan Bội Châu – Phan Chu Trinh – Lê Thánh Tôn – Công trường Quách Thị Trang tại phường Bến Thành với diện tích quy hoạnh 13.056 m². Các ngành hàng kinh doanh thương mại đa phần ở đây gồm có : quần áo, vải sợi, giày dép, thời trang, hàng thủ công bằng tay mỹ nghệ, thực phẩm tươi sống, trái cây, hoa tươi, …

Nguồn gốc và nguồn gốc tên gọi[sửa|sửa mã nguồn]

Thời kì đầu của những năm xây dựng, chợ Bến Thành đã có từ trước cả khi người Pháp lấn chiếm Gia Định. Ban đầu, vị trí của chợ nằm bên bờ sông Bến Nghé, cạnh một bến sông gần thành Gia Định ( bấy giờ là thành Quy, còn gọi là thành Bát Quái ). Bến này dùng để cho hành khách vãng lai và quân nhân vào thành, vì thế mới có tên gọi là Bến Thành, và khu chợ cũng có tên gọi là chợ Bến Thành ( tên gọi chính thức vẫn được sử dụng cho đến thời nay ) .
Chợ Bến Thành những năm đầu thế kỷ XX Chợ Charner .Chợ Bến Thành thời kỳ đầu được xây bằng gạch, sườn gỗ, lợp tranh, được diễn đạt như thể ” phố chợ nhà cửa trù mật ” ở dọc theo bến sông. Chỗ đầu bến này có lệ đến đầu mùa xuân gặp ngày tế mạ, có thao diễn thủy binh, nơi bến có đò ngang chở khách buôn ngoài biển lên. Đầu phố phía Bắc là ngòi Sa ngư, có gác cầu ván ngang qua, hai bên nách cầu có dãy phố ngói, tụ tập trăm thứ sản phẩm & hàng hóa, dọc bến sông ghe buôn lớn nhỏ đến đậu thông suốt ” [ 1 ]. Tuy nhiên, sau cuộc làm mưa làm gió của Lê Văn Khôi ( 1833 – 1835 ), thành Quy bị triệt hạ, phố chợ Bến Thành cũng không còn sầm uất như trước .Trước khi Pháp đánh chiếm Gia Định, khu vực xung quanh thành Gia Định ( bấy giờ là thành Phụng ) mới chỉ có 100 ngàn dân và chợ Bến Thành là nơi đông đúc nhất. Cạnh khu chợ, dọc theo bờ sông Bến Nghé, những ghe thương thuyền thường đậu rậm rạp nhau, tạo thành một thành phố nổi trên mặt nước. Tuy nhiên, khi ấy khu họp chợ trên bến mới chỉ là một dãy nhà trống lợp ngói. Vào tháng 2 năm 1859, Pháp chiếm thành Gia Định và hai ngày sau, những binh lính người Việt đã tổ chức triển khai hỏa công thiêu rụi cả thành phố, tất yếu chợ Bến Thành cũng bị thiêu hủy. Sau khi đã vững chân trên mảnh đất Nam Kỳ, năm 1860, người Pháp đã cho thiết kế lại chợ Bến Thành ở khu vực cũ ( thời Nước Ta Cộng hòa là khu vực Tổng Ngân khố, nay là Trường đào tạo và giảng dạy cán bộ ngân hàng nhà nước trên đường Nguyễn Huệ ). Ngôi chợ được xây đắp bằng cột gạch, sườn gỗ, và lợp lá .Tháng 7 năm 1870, chợ bị cháy mất một gian, phải thiết kế lại bằng cột gạch, sườn sắt, lợp bằng ngói, toàn bộ có năm gian : gian thực phẩm, quầy bán hàng cá, gian hàng thịt, quầy bán hàng ẩm thực ăn uống và quầy bán hàng tạp hóa. Trong năm quầy bán hàng này, chỉ có gian hàng thịt được lợp bằng tôn, nền lót đá xanh .

Thời đó, khu chợ được xây dựng bên bờ phía nam một con kênh, được gọi là Kinh Lớn. Phía trước chợ, dọc bờ kênh là một con đường được người Pháp đặt tên là đường Charner, hay một tên gọi khác là đường Quảng Đông (Rue de Canton), bởi đa số người Hoa làm nghề buôn bán ở đây đều là người Quảng Đông. Phía đối diện bờ kênh là đường Rigaul de Genouilly. Do vị trí nằm giao điểm của khu đô thị và hợp lưu của hai tuyến đường thủy là kênh Lớn và rạch Cầu Sấu (nay là đường Hàm Nghi), ghe thuyền có thể cập bến và đổ người lên chợ bất cứ ở phía bên này hay bên kia. Còn người bên đất liền muốn qua chợ thì có thể đi qua những chiếc cầu gỗ xinh xắn, do đó chợ Bến Thành luôn luôn nhộn nhịp.

Năm 1887, người Pháp cho lấp con kênh và sáp nhập hai con đường lại làm một thành đại lộ Charner. Dân bản xứ gọi nôm là đường Kinh Lấp (nay là đường Nguyễn Huệ). Khu chợ càng trở nên đông đúc với các cửa hiệu phần nhiều là của người Hoa, người Ấn Độ và người Pháp.

Tuy nhiên, khoảng chừng giữa năm 1911, ngôi chợ trở nên cũ kỹ và lâm vào thực trạng hoàn toàn có thể bị sụp đổ. Để tránh tai ương, người ta phải phá chợ, chỉ còn gian hàng thịt, vì mái tôn nhẹ, nên chưa bị phá. Đồng thời, người Pháp cũng lựa chọn một khu vực để xây đắp một khu chợ mới lớn hơn để ship hàng nhu yếu kinh doanh sầm uất ngày càng tăng trưởng. Địa điểm được lựa chọn nằm gần ga xe lửa đi Mỹ Tho ( nay là Công ty Vận tải Đường sắt TP HCM ), tức là khu vực chợ Bến Thành ngày này .

Khu vực xây chợ, vốn là một cái ao sình lầy cũ, gọi là ao Bồ Rệt (Marais Boresse), được người Pháp cho lấp đi. Khuôn viên chợ quy hoạch 4 mặt bởi 4 con đường. Mặt tiền là Place Cuniac, tên đặt theo viên Thị trưởng thành phố Sài Gòn (Xã Tây) Cuniac, người đã đề ra công việc lấp ao. Người Việt thì quen gọi đó là Bùng binh Chợ Bến Thành cho dù tên chính thức đã từng đổi là “Công trường Cộng Hòa”, “Công trường Diên Hồng”, rồi “Quảng trường Quách Thị Trang”. Mặt bắc chợ là Rue d’Espagne, phía đông là rue Viénot, và phía tây là rue Schroeder.

Năm 1955, thời Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam, 3 con đường này đổi tên thành đường Lê Thánh Tôn, đường Phan Bội Châu và đường Phan Châu Trinh .
Chợ Bến Thành đầu những năm thế kỷ XX .Ngôi chợ mới do hãng thầu Brossard et Maupin [ 2 ] thi công kiến thiết xây dựng từ năm 1912 đến cuối tháng 3 năm 1914 thì hoàn tất. Lễ ăn mừng chợ khánh thành được báo chí truyền thông thời đó gọi là ” Tân Vương Hội “, do được diễn ra trong ba ngày 28, 29 và 30 tháng 3 năm 1914, với pháo bông, xe hoa và hơn 100.000 người tham gia, kể cả từ những tỉnh đổ về. Đặc biệt, ngày khai mạc chợ, người ta đã cho tổ chức triển khai màn trình diễn đánh cọp của cô gái tên Võ Thị Vuông, là con của lão võ sư Hai Ất. Trong khi khai hoang lập đồn điền trồng cao su đặc phía bắc tỉnh Thủ Dầu Một, con cọp bị mắc bẫy và được đem về TP HCM. Cuộc đấu lê dài từ sáng sớm và kết thúc lúc chính ngọ, khi con cọp bị người nữ võ sĩ đâm trúng yết hầu. [ 3 ]Năm 1952, nhà thầu tu sửa chợ Bến Thành từ TP HCM lên Biên Hòa đặt xưởng mỹ nghệ Biên Hòa làm 12 bức phù điêu, bức lớn có kích cỡ 2,2 x 1,5 m ; bức nhỏ 2,0 x 1,4 m về đặt nơi bốn cửa chợ. Họa sĩ Lê Văn Mậu [ 4 ] được giao sáng tác theo đơn đặt hàng, đã được sự trợ giúp của những người thầy và những nghệ nhân tay nghề cao tại xưởng mỹ nghệ Biên Hòa như : Sáu Sảnh, Tư Ngô, Hai Sáng, chủ Thạch, anh Tóc … Các bức phù điêu được nung tới độ vật tư kết dính thành khối. Vào thời kỳ đó hiếm có hóa chất nhập khẩu dùng cho ngành gốm, màu men dùng cho loại sản phẩm gốm được nghệ nhân pha chế từ nguyên vật liệu gốc là đồng với nguyên vật liệu lấy từ vạn vật thiên nhiên để cho ra một hợp chất theo ý muốn, gọi là “ men ta ”. Còn men nhập cảng gọi là “ men tàu ”, vì chúng được luân chuyển bằng tàu. Dòng mẫu sản phẩm gốm Biên Hòa một thời nổi tiếng Đông Dương cũng chính từ cách pha chế truyền thống lịch sử này. Tuy nhiên do nung bằng củi, lửa trong lò không đều nên màu men trên cùng một mẫu sản phẩm có sắc tố đậm nhạt khác nhau tạo nên nét rất hiếm thấy trên những dòng loại sản phẩm gốm hiện thời. Sau trận lũ lụt Nhâm Thìn ( 1952 ), ba ông Phạm Văn Ngà ( Ba Ngà ), Nguyễn Trí Dạng ( Tư Dạng ) và Võ Ngọc Hảo được xưởng mỹ nghệ Biên Hòa cử lên Hồ Chí Minh để gắn những bức phù điêu chợ Bến Thành. Mỗi cửa gắn ba bức, một bức lớn ở trên và hai bức nhỏ ở dưới. Tại bốn cửa chợ gắn phù điêu mang hình tượng : cá đuối với nải chuối ( cửa tây ), con vịt xiêm với nải chuối ( cửa bắc ), bò với heo ( cửa đông ), đầu bò với con cá chép ( cửa nam ) [ 5 ] [ 6 ] Chợ Bến Thành cuối thế kỷ XIX

Khu chợ mới này vẫn mang tên gọi Bến Thành; tuy nhiên cho đến trước năm 1975 tên gọi chợ Bến Thành này thường chỉ hiện diện trong sách vở, còn người dân thì thường gọi là chợ Sài Gòn hay chợ Mới, để phân biệt chợ Cũ tại điểm cũ, vốn chỉ còn lại gian hàng thịt. Phần còn lại bị phá đi và được người Pháp xây dựng thành cơ quan Ngân khố. Hai con đường bên hông chợ mãi đến năm 1940 còn là bến xe đò miền Đông và miền Tây. Về sau, bến xe này mới được dời đi chỗ khác.

Ngày 1 tháng 7 đến 15 tháng 8 năm 1985, chợ Bến Thành được tái tạo và sửa chữa thay thế lớn .
Chợ Bến Thành vào buổi đêm thường rất đông đúc khách du lịch thăm quan và shopping, nhưng cũng đặt ra quan ngại về nạn cướp giật. Chợ hầu hết hoạt động giải trí tập trung chuyên sâu trên hai con đường Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh bên hông chợ chính. Ngày 18-10-2010, Ủy Ban Nhân Dân TP. Hồ Chí Minh từng ý kiến đề nghị những cơ quan chức năng sẵn sàng chuẩn bị kế hoạch chấm hết hoạt động giải trí chợ đêm Bến Thành. Ngoài cướp giật, một trong những nguyên do chính là ùn tắc giao thông vận tải trong khu vực, nhất là vào giờ cao điểm khi những tiểu thương nhỏ lẻ mở màn bày, dọn hàng. Nguy cơ cháy nổ cùng thực trạng ồn ào cũng gây không ít không dễ chịu cho người dân sinh sống trong khu vực. Thống kê cũng cho thấy, sau gần 9 năm, chợ đêm Bến Thành chỉ lôi cuốn khoảng chừng 4.000 lượt khách mỗi đêm, thấp hơn nhiều so với dự kiến khởi đầu là từ 8.000 – 10.000 lượt khách / đêm, và phần đông chỉ thăm quan. [ 7 ] .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://suthatmatlong.com
Category: Thông tin cần biết