Giới thiệu khái quát thành phố Thủ Dầu Một

Thành phố Thủ Dầu Một là thành phố thường trực tỉnh Bình Dương, nằm trong vùng kinh tế tài chính trọng điểm phía Nam, có vị trí tương đối thuận tiện cho việc giao lưu với những huyện, thị trong tỉnh và cả nước qua quốc lộ 13, cách Thành phố Hồ Chí Minh 30 km .
Ngày 02 tháng 5 năm 2012, nhà nước phát hành Nghị quyết số 11 / NQ-CP xây dựng thành phố Thủ Dầu Một thuộc tỉnh Bình Dương, trên cơ sở hàng loạt diện tích quy hoạnh tự nhiên, dân số và những đơn vị chức năng hành chính thường trực của thị xã Thủ Dầu Một đồng thời chính thức hoạt động giải trí vào ngày 01 tháng 7 năm 2012. Hiện Thủ Dầu Một đang là đô thị loại II .
– Vị trí địa lý của thành phố :

·       Phía Đông giáp thị xã Tân Uyên

· Phía Tây giáp huyện Củ Chi thuộc thành phố Hồ Chí Minh .
· Phía Nam giáp thị xã Thuận An .
· Phía Bắc giáp thị xã Bến Cát .
– Thành phố Thủ Dầu Một có diện tích quy hoạnh tự nhiên 118,67 km² và 293.349 người ( thống kê đến ngày 31/12/2015 ), trong đó có 14 đơn vị chức năng hành chính, gồm 14 phường [ 3 ] :

Thành phố Thủ Dầu Một hiện có 05 di tích, lịch sử được công nhận ở cấp Quốc gia, 06 di tích, lịch sử được công nhận ở cấp tỉnh.

I. DI TÍCH LỊCH SỬ

1. Di tích cấp Quốc gia:

2. Di tích cấp tỉnh:

Danh Lam Thắng Cảnh

Ngôi chùa Hội Khánh tọa lạc dưới chân đồi, cách TT thị xã Thủ Dầu Một 500 m về hướng Đông, số 35 đường Bác sĩ Yersin, phường Phú Cường, Thị xã Thủ Dầu Một, là một khu công trình kiến trúc tôn giáo, nhệ thuật lớn nhất tỉnh, được công nhận di tích lịch sử lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống cấp Quốc gia ngày 07/01/1993 .

Chùa thiết kế xây dựng từ thế kỷ XVIII ( 1741 ), 1861 chùa đã bị giặc Pháp thiêu hủy. Đến năm 1868, chùa được thiết kế xây dựng lại ở vị trí lúc bấy giờ với diện tích quy hoạnh thiết kế xây dựng 1.211 mét vuông. Năm 2007 chùa kiến thiết xây dựng thêm ngôi tháp 7 tầng cao 27 mét và tái tạo lại Phật tích “ Tứ động tâm ”, gồm có : Vườn Lâm Tì Ni ( nơi Phật sinh ra ), Bồ Đề Đại Tràng ( nơi Phật hành đạo ), Vườn Lộc Uyển ( nơi Phật thuyết tiên phong ), Ta La Song Thọ ( đức Phật nhập niết bàn ) có ý nghĩa thâm thúy về đạo pháp .

Năm 2008, Phật đài quy mô lớn, cao 22 m được thiết kế xây dựng ở khu đất phía trước chùa. Tầng trệt là dãy nhà chiều dài 64 m, chiều ngang 23 m dùng làm Trường Phật học, Thư viện … Tầng trên tôn trí đại tượng đức Bổn sư Thích Ca nhập Niết bàn cao 12 m, dài 52 m. Đây là một khu công trình mỹ thuật đáng tự hào của Phật giáo Bình Dương, được khánh thành trang trọng vào ngày Rằm tháng Hai năm Canh Dần ( 30-3-2010 ) mừng 1.000 năm Thăng Long – Thành Phố Hà Nội .

Công trình kiến trúc tôn giáo, nghệ thuật lâu đời

Tuy đã được sửa chữa thay thế, trùng tu nhiều lần nhưng về cơ bản đây là ngôi chùa khan hiếm vẫn còn giữ được phần đông kiến trúc bắt đầu. Nét nỗi bật của ngôi cổ tự này là giá trị nhiều mẫu mã về mặt lịch sử vẻ vang văn hoá, nghệ thuật và thẩm mỹ kiến trúc, đặc biệt quan trọng phần nhiều những di tích lịch sử, cổ vật hàng mấy trăm năm được bảo tồn lưu giữ cho đến nay. Hội Khánh còn được xem là ngôi chùa tiêu biểu vượt trội cho đặc thù chung của những ngôi chùa cổ Bình Dương

Chùa Hội Khánh

Về cấu trúc chùa gồm bốn phần chính : Tiền điện – chánh điện ; giảng đường kiến trúc này có 92 cột gỗ quý ; Đông lang và Tây lang chùa sắp xếp theo kiểu “ sắp đôi ” thông suốt nhau với kiến trúc “ trùng thềm, trùng lương ”. Đây là biến tấu đặc biệt quan trọng trong kiến trúc theo truyền thống cuội nguồn chùa cổ xứ Nam Kỳ. Chánh điện với kèo cột, vách gỗ và ba bộ cửa bức màn, còn có gần 100 tượng gỗ, những vị La Hán và thập điện Minh Vương hình dáng khác nhau được tạo bằng gỗ mít sơn son thép vàng. Đặc biệt có hai bức phù điêu chạm hình 18 vị La Hán và những vị bồ tát, tạo nên một khu công trình điêu khắc tuyệt mỹ, có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật cao mang đặc trưng của phong thái điêu khắc gỗ Bình Dương xưa. Đây là khu công trình mang dấu ấn những bàn tay tài nghệ độc lạ của lớp thợ xứ Thủ ( TDM ) ở cuối TK XIX ( trong đó phải kể đến những thợ như thợ phèn, đường, Trương Văn Cang, Nguyện Văn Ba, Nguyễn Văn Xù, Sáu Nhồng, Chính Trí … )

Về phần liễn đối, thơ văn còn lưu giữ đa dạng và phong phú, giá trị khó có ngôi chùa nào sánh kịp. Nơi chánh điện có những câu liễn đối tiêu biểu vượt trội cho đạo vị thiền học được nhiều người nhắc đến :

“ Nhược thực nhược hư trúc ảnh tảo giai trần bất động

thị không thị sắc nguyệt xuyên hải để thuỷ vô ngân ”

( Như thực như hư, bóng trúc quét thềm, bụi trần chẳng động .

Là không là sắc, ánh trăng xoáy biển, nước biển không nhồi )

Ngoài ra, nhiều người cũng nhắc đến câu đối của cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc còn lưu ở chùa Hội Khánh, với ý nghĩa ngôn từ hàm súc của thiền học : “ Đại đạo quảng khai thố giác khuê đàm để nguyệt. Thiền môn giáo dưỡng, qui mao thằn thụ đầu phong ” ( Tạm dịch : lan rộng ra đạo lớn như sừng thỏ như mò trăng đáy nước. Nuôi dưỡng mái chùa như lông rùa như cột gió đầu cây ) .

Về phần nghệ thuật và thẩm mỹ trang trí nội thất bên trong, tranh tượng tự khí thờ phượng được điêu khắc, chạm trổ rất công phu, tinh tế … đặc biệt quan trọng phải kể đến bộ bao lam “ thập bát La Hán ” ( tạo tác 1921 ), bức phù điêu “ tứ thời ” ốp vào hai cột trước chánh điện ; những bàn thờ cúng chạm trổ phức tạp triển khai xong vào năm Ất Sửu ( 1925 ). Nhà chùa còn giữ được bộ mộc bản in kinh cách đây trên 120 năm

Đại hồng chung của chùa được đúc vào năm Quí Mùi ( 1883 ) do Bổn đạo Dương Văn Lúa hiến cúng. Điều đó cho thấy Phật Giáo đã tăng trưởng khá sớm và khá vững mạnh tại địa phương này .

 Phật đài mới xây và Tượng đức Phật Thích Ca nhập Niết bàn lớn nhất Việt Nam

Sự gắn bó giữa đao Pháp và dân tộc

Từ khi xây dựng đến nay chùa đã trải qua 10 vị trụ trì ( 9 vị đã viên tịch ) trong đó không ít vị cao tăng, đạo đức năng lực nổi danh cả Nam Bộ .

Trong những năm 1923 – 1926, chùa Hội Khánh Thủ Dầu Một còn là nơi ẩn náu qui tụ những nhân sĩ : nhà nho, nhà sư yêu nước cùng lập ra “ Hội danh dự ” với sự tham gia của chính hoà thượng Từ Văn, Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc ( Thân phụ của bác Hồ ), cụ Tú Cúc … mục tiêu của Hội là cổ vũ cho lối sống đề cao đạo đức, coi trọng danh dự và lòng yêu quý đồng bào quốc gia. Dù Hội chỉ hoạt động giải trí trong một thời hạn ngắn nhưng đã gây dược ảnh hưởng tác động đáng kể .

Sau cách mạng Tháng Tám năm 1945, chùa Hội Khánh là trụ sở Hội Phật giáo cứu quốc tỉnh Thủ Dầu Một, đã góp nhiều công sức của con người tận tâm kể cả xương máu của những nhà tu, Phật tử nhà chùa. Trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của nhân dân địa phương từ 1953, chùa là trụ sở Phật giáo yêu nước tỉnh Bình Dương và đến 1983 chùa Hội Khánh là trụ sở của tỉnh Hội Phật giáo Bình Dương. Năm 1995, nơi đây Tỉnh hội thiết kế xây dựng Trường cơ bản Phật học tỉnh Sông Bé ( Bình Dương ). Hiện thượng tọa Thích Huệ Thông trụ trì chùa Hội Khánh ( từ 1988 ) và là phó ban thường trực tỉnh Hội Pháp giáo Bình Dương .

Hiện chợ Thủ Dầu Một tọa lạc trên một vị trí tương đối phẳng phiu, nằm sát sông Gài Gòn và những con đường bao quanh chợ ; phía Bắc giáp với đường Nguyễn Thái Học, phía Nam giáp đường Bạch Đằng, phía Tây giáp đường Đoàn Trần Nghiệp, Đông giáp đường Trần Hưng Đạo. Chợ là TT có vị trí khá thuận tiện cho việc trao đổi và kinh doanh .

Phú Cường – tên gọi khởi nguồn của chợ Thủ Dầu Một

Chợ Thủ Dầu Một, lúc khởi nguồn được gọi là chợ Phú Cường. Theo lịch sử vẻ vang địa phương, vùng đất Phú Cường đến đầu thế kỷ XVII vẫn còn là đất hoang, cảnh sắc nơi đây chính là những khu rừng rậm. Trong đó, hình ảnh điển hình nổi bật là những rừng Dầu cổ thụ ở khu vực Chánh Nghĩa lúc bấy giờ, nhất là vùng ven sông lúc đó chỉ là những bãi lầy, ngập nước hình thành dần do phù sa sông TP HCM bù đắp. Về phía Nam của Phú Cường với những mái nhà ngói chìm trong những tán lá cây xanh. Con rạch nhỏ được phủ kín những thuyền khơi, ngôi chợ được đặt ở khúc rạch tiên phong .

Khi Nguyễn Hữu Kính vào kinh lược đất Gia Định năm 1698. Khu vực Phú Cường thời nay, dân cư quy tụ có phần muộn hơn so với Lái Thiêu, Thị Tính nhưng lại tập trung chuyên sâu đông và nhanh hơn do vị trí hình thành lỵ sở của tổng Bình Điền, huyện Bình An thuộc tỉnh Biên Hòa lúc đó .

Địa danh Phú Cường Open vào khoảng chừng năm 1838 ( Đời Vua Minh Mệnh thứ XVIII ) cùng với sự đổi khác nhiều tên tổng và thôn của huyện Bình An. Vì vậy, tên gọi chợ Phú Cường cũng hoàn toàn có thể được phôi thai trong khoảng chừng thời hạn này. Chợ Phú Cường, trong lịch sử vẻ vang hình thành muộn hơn so với 1 số ít chợ của huyện Bình An như chợ Tân Hoa, chợ Thị Tính, chợ Bình Nhâm Thượng .

Phần “ Thị Điểm ” ( Chợ Quán ) của sách Đại Nam Nhất Thống Chí – bộ sách địa lý được biên soạn trong khoảng chừng thời hạn từ 1864 – 1875, đã nói đến tên chợ Phú Cường : “ Chợ Phú Cường ở thôn Phú Cường, huyện Bình An tục danh gọi là chợ Thủ Dầu Miệt ( hay Dầu Một ) ở bên lỵ sở huyện, xe cọ ghe thuyền sinh động phần đông ”. Đến năn 1889, trên địa phận huyện Bình An, tỉnh Thủ Dầu Một được xây dựng, chợ Phú Cường trở thành chợ tỉnh Thủ Dầu Một. Từ đó, tên chợ Thủ hoặc Thủ Dầu Một lại được nhắc nhiều đến trong dân gian và cả trong thơ ca sách báo .

“ Chiều chiều mượn ngựa ông Đô

Mượn ba chú lính đưa cô tôi về

Đưa về chợ Thủ bán hủ bán ve ,

Bán bộ đồ chè bán cối đâm tiêu … ”

Trước khi người Pháp xâm lăng đồn binh Thủ Dầu Một năm 1861, thì chợ Phú Cường đã là nơi kinh doanh sầm uất, nhiều xe cộ, ghe thuyền quy tụ về trao đổi kinh doanh sản phẩm & hàng hóa .

Bến đò chợ cá Thủ Dầu Một năm 1950

Chợ Thủ Dầu Một – lối kiến trúc kiểu Pháp nặng về mô tuýp châu Âu

Sau khi người Pháp chiếm Nam Kỳ lục tỉnh. Trong đó, có tỉnh Biên Hòa (huyện Bình An thuộc tỉnh Biên Hòa), người Pháp đã tiến hành phục hồi và biến đổi hoàn toàn chợ Phú Cường với cổng lát đá và đắp đường cao bên trong. Theo “địa phương chí Bình Dương” viết vào năm 1888, nhà cầm quyền Pháp cho lấp con rạch Phú Cường ăn thông với sông Sài Gòn và đã hoàn thành công việc này vào năm 1890.
Đến năm 1935, người Pháp nhận thấy việc đầu tư vào chợ có lợi lớn, họ đã tiến hành phục hồi và biến đổi hoàn toàn chợ Phú Cường mô phỏng theo kiểu các ngôi chợ xưa ở Pháp có cấu trúc gần giống chợ Nam Vang (Campuchia) và chợ Bến Thành (Sài Gòn). Điểm đặc biệt của mô hình trên là họ vẫn tôn trọng, giữ nguyên vị trí cũ. Năm 1938, chợ Thủ được khánh thành với mô hình mới, kiến trúc phóng khoáng, trang nhã, vào thời đó và có lợi thế hơn nhiều nơi khác.

Chợ Thủ Dầu Một trước năm 1975
 Chợ được phân thành bảy khu lớn nhỏ và được xây dựng theo kiểu hình chữ nhật gồm ba căn nhà tách biệt nhau. Từ đường Trần Hưng Đạo đi vào, ta bắt gặp căn nhà dài một lầu, một trệt nhà còn gọi là (khu Thương Xá) xây dựng và bố trí phân theo từng phân khu nhỏ dân gian vẫn thường gọi là “sạp chợ” để bày bán các mặt hàng hóa. Sau khu Thương Xá là căn nhà ngang (khu ăn uống), xây dựng giữa khu Thương Xá và khu Đồng hồ, được bài trí thành ba gian chính để phục vụ việc ăn uống. Phía sau là căn nhà dài – nhà dãy chợ (hay khu chợ Đồng Hồ) cũng được xây xựng và bài trí theo từng phân khu nhỏ kể cả ngay dưới chân Tháp Đồng Hồ chợ.

Nhà dãy chợ là căn đầu tiên thực dân Pháp xây dựng vào năm 1935, với lối kiến trúc tạo dáng hình con tàu mà đỉnh tháp là chiếc đồng hồ nặng về mô típ Châu Âu, do ông Bonnemain kiến trúc sư người Pháp thiết kế và khánh thành năm 1938. Dãy nhà xây dựng theo kiến trúc nhà dài, có diện tích 2.590m2, có hai mái chia thành hai tầng, chiều cao từ nền đến đỉnh là 10.3m. Nhà có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hình thành và phát triển của chợ Thủ.>Tháp Đồng hồ chợ được xây dựng theo kiểu hình lục giác gắn liền với nhà dãy chợ, có chiều cao 23.72m, gồm bốn lầu. Lầu trệt từ nền tới trần có chiều cao 6,5m được đổ bằng bê tông, cốt thép, có bậc thang lên xuống làm bằng sắt và được gắn ở phía trong của tháp. Ngoài lát đá và ghép gạch bông ở mặt phía Đông và Tây của tháp. Từ lầu hai trở lên tháp được đắp đường cao bên trong thành tám cột trụ ở các cạnh hình lục giác. Tháp được xây dựng theo kiểu tam cấp càng lên cao càng thu hẹp. Lên đến lầu ba tháp được đổ tấm đan bê tông và xây cao chừng một mét để làm nền cho mặt đồng hồ cũng là nơi để gắn Đồng hồ. Trên nền của mặt đồng hồ được làm bằng nền màu trắng, con số màu xanh và kim chỉ đồng hồ được sơn màu đen. Trên đồng hồ được đổ bốn tấm đan bê tông gắn phía trên đồng hồ để che nắng mưa. Trên đỉnh tháp được gắn 4 chiếc đồng hồ. Chính từ những chiếc đồng hồ được bố trí theo Đông – Tây – Nam – Bắc, đã tạo nên một dấu ấn đặc sắc, hình thành tình cảm quên thuộc, sâu sắc của người dân Bình Dương.
>Hình ảnh tháp chợ Đồng hồ là nhịp sống trái tim và là biểu tượng đã trải bao lần thịnh suy trong lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất này.
Chợ Thủ Dầu Một luôn giữ vị trí là một trung tâm thương mại tiêu biểu của Bình Dương, đồng thời cũng là nơi chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử trọng đại trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Cũng chính vì thế, chợ Bình Dương không chỉ là nơi mua bán mà còn là một biểu trưng văn hóa gắn liền với lịch sử phát triển của Bình Dương và Nam Bộ.

Source: https://suthatmatlong.com
Category: Thông tin cần biết