Một số giải pháp nhằm giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp Việt Nam
04/03/2022
Nông nghiệp Nước Ta góp phần khoảng chừng 30 % tổng lượng phát thải khí nhà kính ( KNK ) toàn nước. Phát thải KNK trong nông nghiệp tập trung chuyên sâu đa phần trong 3 nghành nghề dịch vụ chính : trồng lúa nước phát thải 49,7 triệu tấn CO2 quy đổi ( CO2e ), chiếm 50 % ; chăn nuôi phát thải 18,5 triệu tấn CO2e, chiếm 19 % ; quản trị đất và sử dụng phân bón phát thải 13,2 triệu tấn CO2e, chiếm 13 %. Các loại KNK phát thải chính trong nghành nghề dịch vụ nông nghiệp gồm có khí CH4, N2O và CO2. Nghiên cứu về chính sách phát thải của từng loại KNK trong từng nghành nghề dịch vụ sản xuất nông nghiệp đơn cử đã tạo cơ sở khoa học cho đề xuất kiến nghị các giải pháp nhằm mục đích giải quyết và xử lý hiệu suất cao phát thải KNK trong nông nghiệp. Cụ thể, giải pháp quy đổi đất lúa và vận dụng tưới tiêu dữ thế chủ động ( nông lộ phơi ), giải pháp cải tổ chính sách dinh dưỡng cho trâu bò và sử dụng các công nghệ tiên tiến giải quyết và xử lý chất thải chăn nuôi bằng khí sinh học, thu gom và sản xuất phân bón hữu cơ, giải pháp quản trị đất và sử dụng phân đạm hài hòa và hợp lý đã được đề xuất kiến nghị vận dụng nhằm mục đích giảm phát thải KNK trong nông nghiệp. Tuy nhiên, để các công nghệ tiên tiến giảm phát thải KNK trong nông nghiệp được vận dụng thoáng rộng, nhà nước cần có chủ trương tương hỗ các điều tra và nghiên cứu để việc góp vốn đầu tư các công nghệ tiên tiến vừa giúp giảm phát thải KNK lại vừa thực sự đem lại hiệu suất cao kinh tế tài chính cho nông dân .
Tổng quan về phát thải KNK trong lĩnh vực nông nghiệp
Theo hiệu quả kiểm kê KNK của Nước Ta năm năm nay, tổng lượng phát thải trong nghành nghề dịch vụ nông lâm nghiệp ( AFOLU ) là 98,6 triệu tấn CO2 quy đổi ( viết tắt là CO2e ), chiếm khoảng chừng 30 % tổng lượng phát thải KNK toàn nước ( khoảng chừng 316,7 triệu tấn CO2e ). Tuy nhiên, ngành nông nghiệp cũng đã góp phần đáng kể trong việc hấp thụ trở lại khoảng chừng 54,6 triệu tấn CO2e trải qua các hoạt động giải trí tăng trưởng bảo vệ rừng và quản trị sử dụng đất. Đây là những nỗ lực đáng ghi nhận của ngành nông nghiệp góp phần vào thực thi cam kết giảm phát thải KNK của Nước Ta so với quốc tế .
Một số nghành sản xuất nông nghiệp có lượng phát thải lớn đã được ghi nhận gồm có : ( i ) sản xuất lúa nước phát thải khoảng chừng 49,7 triệu tấn CO2e, chiếm 50 % tổng lượng phát thải trong nông nghiệp ; ( ii ) chăn nuôi phát thải 18,5 triệu tấn CO2e, khoảng chừng 19 % tổng lượng phát thải trong nông nghiệp ; ( iii ) sử dụng phân bón và quản trị đất phát thải khoảng chừng 13,2 triệu tấn CO2e, chiếm 13 % tổng lượng phát thải trong nông nghiệp ; ( iv ) đốt tàn dư thực vật gây phát thải 1,6 triệu tấn CO2e, chiếm khoảng chừng 1,6 % tổng lượng phát thải trong nông nghiệp .
Trong số các loại KNK gây biến hóa khí hậu toàn thế giới, có 3 loại KNK được ghi nhận phát thải hầu hết trong nghành nghề dịch vụ nông nghiệp là khí các bô níc ( CO2 ), khí mê tan ( CH4 ) và khí ô xít nitơ ( N2O ). Kết quả kiểm kê KNK năm năm nay cho thấy, ngành nông nghiệp đã phát thải khoảng chừng 17,1 triệu tấn khí CO2e, 2,38 triệu tấn khí CH4 và khoảng chừng 56,66 tấn N2O. Theo giám sát của các nhà khoa học, 1 tấn khí CH4 gây hiệu ứng khí nhà kính tương tự với 28 tấn CO2 và 1 tấn khí N2O gây hiệu ứng khí nhà kính tương tự với 265 tấn CO2 .
Tóm lại, phát thải KNK trong nghành nông nghiệp tập trung chuyên sâu đa phần vào các nghành nghề dịch vụ trồng lúa nước, chăn nuôi và quản trị đất và sử dụng phân bón. Do vậy, các giải pháp nhằm mục đích giảm phát thải KNK trong nghành nông nghiệp cần tập trung chuyên sâu vào 3 nghành nghề dịch vụ đa phần này .
Trồng lúa nước là nguồn phát thải KNK lớn nhất trong nông nghiệp
Hiện trạng phát thải KNK trong trồng lúa nước
Nước Ta hiện có khoảng chừng 4,1 triệu ha đất trồng lúa nước gồm có các diện tích quy hoạnh gieo trồng một, hai, thậm chí còn lên đến ba vụ lúa / năm. Do vậy, tổng diện tích quy hoạnh gieo trồng lúa nước hàng năm khoảng chừng 7,7 triệu ha. Như vậy, tính trung bình 1 ha đất lúa phát thải 12 tấn CO2e / năm và 1 ha gieo trồng lúa nước phát thải khoảng chừng 6,5 tấn CO2e / vụ lúa .
Phát thải trong trồng lúa nước đa phần là phát thải khí mê tan. Khí mê tan sinh ra đa phần do các chất hữu cơ bị phân hủy trong điều kiện kèm theo yếm khí khi ruộng lúa bị ngập nước. Lượng khí mê tan phát thải từ các ruộng lúa hoàn toàn có thể khác nhau tùy thuộc vào loại đất trồng lúa và nhiệt độ. Ruộng lúa bị ngập nước càng lâu thì lượng khí mê tan sinh ra càng nhiều. Kết quả điều tra và nghiên cứu cho thấy, các ruộng lúa vận dụng chính sách tưới nước dữ thế chủ động khô và ngập nước xen kẽ ( còn gọi là nông lộ phơi ) giúp giảm khoảng chừng 3,5 lần lượng phát thải KNK so với các ruộng lúa để ngập nước suốt cả vụ. Tuy nhiên, diện tích quy hoạnh đất lúa vận dụng công nghệ tiên tiến nông lộ phơi ở nước ta còn rất nhã nhặn. Theo hiệu quả thống kê, trong số 7,7 triệu ha gieo trồng lúa nước của Nước Ta có 5 triệu ha được tưới tiêu dữ thế chủ động, 2,3 triệu ha được tưới tiêu một phần và 0,34 triệu ha không được tưới tiêu. Tuy nhiên, trong số 5 triệu ha lúa được tưới tiêu dữ thế chủ động thì chỉ có 52 ngàn ha vận dụng rất đầy đủ công nghệ tiên tiến nông lộ phơi, 245 ngàn ha vận dụng một phần công nghệ tiên tiến tưới khô ngập nước xen kẽ và vẫn còn hơn 4,7 triệu ha vẫn để nước ngập suốt cả vụ lúa .
Mặc dù công nghệ tiên tiến tưới tiêu nông lộ phơi đã được chứng tỏ giúp giảm một lượng lớn KNK trong sản xuất lúa nước nhưng vẫn chưa được vận dụng thoáng rộng ở nước ta. Một trong các nguyên do là do vận dụng công nghệ tiên tiến này yên cầu phải góp vốn đầu tư khá lớn vào tái tạo mạng lưới hệ thống thủy lợi, trong khi đó, hiệu suất cao kinh tế tài chính thu lại được từ góp vốn đầu tư công nghệ tiên tiến này vẫn chưa đủ mê hoặc người dân và các doanh nghiệp tư nhân. Bên cạnh đó, do diện tích quy hoạnh trồng lúa của người dân còn nhỏ bé và manh mún nên việc góp vốn đầu tư tái tạo mạng lưới hệ thống thủy lợi còn gặp khó khăn vất vả ở nhiều nơi. Do vậy, nếu không có sự tương hỗ của nhà nước thì việc vận dụng công nghệ tiên tiến nông lộ phơi nhằm mục đích giảm phát thải KNK trong trồng lúa nước còn rất nhiều hạn chế .
Chuyển đổi đất trồng lúa sang trồng các cây cối khác cũng là giải pháp giúp giảm phát thải KNK trong trồng lúa nước. Giải pháp này gồm có quy đổi đất 2-3 vụ lúa sang còn 1 vụ lúa và 1 vụ màu hoặc hoàn toàn có thể quy đổi trọn vẹn diện tích quy hoạnh đất trồng lúa kém hiệu suất cao sang các cây cối cạn khác hoặc nuôi trồng thủy hải sản. Qua khám phá thực tiễn tại 1 số ít địa phương, giải pháp này được người dân ủng hộ cao do trồng các cây xanh khác thường đem lại hiệu suất cao kinh tế tài chính cao hơn so với trồng lúa .
Hiện trạng phát thải KNK trong chăn nuôi
Phát thải KNK từ chăn nuôi gồm có 2 nguồn chính : khí mê tan từ dạ cỏ của động vật hoang dã nhai lại và khí CH4, N2O từ phân động vật hoang dã. Theo hiệu quả tìm hiểu năm năm nay, lượng KNK phát thải từ dạ cỏ của động vật hoang dã nhai lại chiếm tỷ trọng cao nhất là 444 ngàn tấn khí CH4 ( tương tự 12,42 triệu tấn CO2e ), tiếp đến là phát thải từ phân động vật hoang dã gồm có 11,2 ngàn tấn khí N2O ( tương tự 2,97 triệu tấn CO2e ) và 112 ngàn tấn khí CH4 ( tương tự 3,13 triệu tấn CO2e ) .
Trong số các động vật hoang dã có phát thải khí mê tan từ dạ cỏ thì bò sữa gây phát thải nhiều nhất, khoảng chừng 68 kg khí CH4 / con / năm. Tiếp theo đó là bò thịt và trâu, từ 47 – 55 kg CH4 / con / năm, ngựa có thông số phát thải thấp, chỉ 18 kg CH4 / con / năm. Các động vật hoang dã ăn cỏ còn lại như dê, cừu có thông số phát thải không đáng kể, khoảng chừng 5 kg CH4 / năm. Tuy nhiên, do số lượng chăn nuôi bò thịt và trâu ở nước ta khá lớn nên lượng phát thải khí mê tan hàng năm từ bò thịt lên tới 245 ngàn tấn, tiếp theo là trâu với 138 ngàn tấn và bò sữa là 19 ngàn tấn / năm .
Phát thải khí mê tan từ phân động vật hoang dã gây ra trong điều kiện kèm theo yếm khí trong các hầm khí sinh học ( biogas ) hoặc ở những nơi chứa phân động vật hoang dã số lượng lớn nhưng điều kiện kèm theo thông khí kém. Do vậy, phát thải khí mê tan lớn nhất thường xảy ra so với các động vật hoang dã chăn nuôi tập trung chuyên sâu và sử dụng nhiều nước để làm vệ sinh chuồng trại như chăn nuôi lợn thịt và bò sữa dẫn đến phân động vật hoang dã hòa lẫn vào nước dưới dạng lỏng, tạo điều kiện kèm theo cho vi trùng kị khí hoạt động giải trí. Đối với động vật hoang dã chăn nuôi quảng canh thì phát thải khí mê tan từ phân động vật hoang dã là không đáng kể do phân động vật hoang dã thải ra thường được phân hủy trong điều kiện kèm theo hiếu khí .
Phát thải khí N2O từ phân động vật hoang dã xảy ra trong điều kiện kèm theo phức tạp hơn, khởi đầu từ quy trình phân hủy các hợp chất chứa Nitơ trong phân động vật hoang dã thành NO2 và NO3 xảy ra trong điều kiện kèm theo hiếu khí do vi trùng Nitrosomonas và Nitrobacter. Sau đó, vi trùng sẽ liên tục khử NO2 và NO3 thành N2O và N2 trong điều kiện kèm theo yếm khí. Trong thiên nhiên và môi trường có tính acid cao và độ ẩm thấp thì tỷ suất N2O sinh ra lớn hơn nhiều và ngược lại, điều kiện kèm theo đô ẩm cao và môi trường tự nhiên trung tính và kiềm sẽ làm giảm lượng khí N2O sinh ra. Lượng phát thải khí N2O sinh ra nhiều nhất là trong quy trình đưa phân chuồng đã ủ ra bón trên đất có tính acid cao và độ ẩm thấp. Thống kê năm năm nay cho thấy, khoảng chừng 7,54 ngàn tấn N2O ( tương tự với gần 2 triệu tấn CO2e ) đã phát thải ra môi trường tự nhiên khi bón phân chuồng cho đất. Bên cạnh đó, quy trình ủ hiếu khí chất thải chăn nuôi cũng tạo ra khoảng chừng 3,56 ngàn tấn N2O ( tương tự với 0,94 triệu tấn CO2e ). Đây là 2 nguồn phát thải khí KHK nhiều nhất trong quy trình giải quyết và xử lý phân động vật hoang dã .
Để giảm phát thải KNK trong nghành chăn nuôi, nhiều giải pháp đã được điều tra và nghiên cứu và vận dụng nhằm mục đích cải tổ chính sách dinh dưỡng cho trâu bò, giúp tăng hiệu suất cao sử dụng thức ăn, qua đó giảm phát thải khí mê tan. Sử dụng thức ăn ủ chua, bổ trợ vi sinh, cung ứng các nguyên tố vi lượng giúp tăng hiệu suất cao tiêu hóa và phân phối bánh dinh dưỡng MUB cho trâu bò là các giải pháp nhằm mục đích giúp tăng hiệu suất chăn nuôi và giảm lượng phát thải khí mê tan trong chăn nuôi. Đối với việc giải quyết và xử lý khí mê tan sinh ra từ chất thải chăn nuôi, nhiều giải pháp quản trị chất thải chăn nuôi đã được ứng dụng như sử dụng triệt để khí mê tan sinh ra từ các khu công trình bioga cho mục tiêu phát điện, đun nấu. Tuy nhiên, so với việc giảm lượng khí N2O sinh ra từ quy trình giải quyết và xử lý và sử dụng phân động vật hoang dã để bón cho cây xanh lúc bấy giờ vẫn chưa có nhiều giải pháp hữu hiệu .
Hiện trạng phát thải KNK trong quản lý đất và phân bón
Sử dụng phân bón có chứa nitơ cũng gây phát thải KNK, đa phần là khí N2O và CO2. Theo đo lường và thống kê sơ bộ, với khoảng chừng 1,96 triệu tấn phân bón urê sử dụng trong năm năm nay đã gây phát thải khoảng chừng 44 ngàn tấn N2O ( tương tự 11,8 triệu tấn CO2e ) và 1,4 triệu tấn khí CO2 .
Phân urê ( có công thức CO ( NH2 ) 2 ) khi bón vào đất có chứa nước sẽ bị men urease phân giải thành amonium ( NH4 + ), hydroxyl ( OH – ) và bicacbonat ( HCO3 – ), sau đó bicacbonat sẽ liên tục bị phân giải thành nước và giải phóng khí CO2. Tuy nhiên, lượng khí CO2 sinh ra khi bón phân urê vào đất sẽ không gây hiệu ứng KNK nhiều bằng lượng khí N2O sinh ra trong quy trình sử dụng phân đạm urê. Việc sử dụng nhiều phân đạm bón cho đất đã tạo nên một hệ sinh thái giàu các hợp chất chứa nitơ trong đất gồm có phân bón vô cơ, phân chuồng và tàn dư thực vật – đây là thiên nhiên và môi trường thuận tiện cho việc hình thành khí N2O. Theo tác dụng kiểm kê khí nhà kính năm năm nay, lượng khí N2O phát thải trực tiếp từ bón phân bón vô cơ là 13,27 ngàn tấn ( tương tự 3,52 triệu tấn CO2e ), từ phân chuồng bón vào đất là 13,35 ngàn tấn ( tương tự 3,54 triệu tấn CO2e ) và từ tàn dư cây xanh trong đất là 2,81 ngàn tấn ( tương tự 0,74 triệu tấn CO2e ). Bên cạnh việc phát thải trực tiếp khí N2O kể trên, còn một lượng đáng kể khí N2O phát thải gián tiếp trải qua việc bay hơi cũng như rửa trôi phân đạm sau khi bón vào đất dưới dạng NH3 và NOx. Tính toán cho thấy, khoảng chừng 14,16 ngàn tấn N2O ( tương tự 3,75 triệu tấn CO2e ) bị phát thải gián tiếp từ việc bón phân đạm vào đất
Để giảm lượng KNK phát thải từ bón phân đạm vào đất cũng như tăng hiệu suất cao sử dụng phân đạm, nhiều giải pháp đã được sử dụng như bón phân đạm hài hòa và hợp lý, sử dụng phân SA thay cho urê, tạo điều kiện kèm theo thông thoáng, tránh ngập nước dài ngày cho đất, giảm thiên nhiên và môi trường acid cho đất, …
Đề xuất một số giải pháp nhằm giảm phát thải KNK trong nông nghiệp
Qua nghiên cứu và phân tích về thực trạng phát thải KNK, một số ít giải pháp nhằm mục đích giảm phát thải trong từng nghành đơn cử như sau :
Thứ nhất, giải pháp giảm phát thải trong trồng lúa nước:
Áp dụng công nghệ tiên tiến nông lộ phơi : Việc vận dụng tưới tiêu dữ thế chủ động nhằm mục đích giảm thời hạn ngập nước trên ruộng lúa sẽ giúp giảm phát thải khí mê tan. Tuy nhiên, do thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống thủy lợi tưới tiêu dữ thế chủ động để vận dụng nông lộ phơi yên cầu phải góp vốn đầu tư tương đối lớn và diện tích quy hoạnh trồng lúa tập trung chuyên sâu nên chỉ có một số ít địa phận đơn cử mới hoàn toàn có thể vận dụng công nghệ tiên tiến này. Mặt khác, ngân sách góp vốn đầu tư mạng lưới hệ thống thủy lợi khá lớn nhưng hiệu suất cao kinh tế tài chính mang lại từ trồng lúa theo công nghệ tiên tiến này chưa cao nên nếu không có nhà nước tương hỗ thì sẽ không mê hoặc người dân làm theo .
Chuyển đổi đất lúa kém hiệu suất cao sang các cây xanh cạn khác : Do lượng KNK phát thải trong cây xanh cạn rất thấp nên việc quy đổi đất trồng lúa nước sang các cây cối cạn khác sẽ đem lại hiệu suất cao cao trong giảm phát thải KNK. Hiện nay, nông dân ở nhiều địa phương mong ước được quy đổi đất lúa sang các cây cối khác hoặc nuôi trồng thủy hải sản do hiệu suất cao kinh tế tài chính mang lại hơn hẳn so với trồng lúa. Tuy nhiên, nhà nước vẫn có chủ trương giữ diện tích quy hoạnh trồng lúa nhằm mục đích bảo vệ bảo mật an ninh lương thực nên việc quy đổi trọn vẹn đất lúa sang các cây cối khác chỉ được triển khai ở những diện tích quy hoạnh được chính quyền sở tại được cho phép .
Chuyển đổi đất 2 – 3 vụ lúa sang 1 vụ lúa, 1 vụ màu : Đây cũng là giải pháp được 1 số ít địa phương vận dụng và có tiềm năng nhân rộng. Do việc quy đổi 1-2 vụ lúa sang trồng cây rau màu cũng đem lại hiệu suất cao kinh tế tài chính cao hơn so với trồng lúa đơn thuần nên được nông dân ở nhiều địa phương hưởng ứng. Tuy nhiên, việc thực thi giải pháp này yên cầu phải có quy hoạch đơn cử về đất đai, thị trường và ngân sách góp vốn đầu tư tái tạo mạng lưới hệ thống thủy lợi, cơ sở chế biến .
Thứ hai, giải pháp giảm phát thải trong chăn nuôi:
Giảm lượng phát thải khí mê tan từ dạ cỏ của trâu bò : Cần có chương trình phân phối bánh dinh dưỡng MUB hoặc các chế phẩm dinh dưỡng khác nhằm mục đích giảm lượng khí mê tan sinh ra từ dạ cỏ của trâu bò. Nhà nước cần góp vốn đầu tư tương hỗ các nghiên cứu và điều tra về các chế phẩm vừa giúp làm giảm phát sinh khí mê tan từ dạ cỏ trâu bò đồng thời cải tổ dinh dưỡng cho trâu bò .
Hiện nay có nhiều giải pháp giải quyết và xử lý chất thải chăn nuôi nhằm mục đích giảm phát thải KNK. Cụ thể, góp vốn đầu tư khu công trình khí sinh học nhằm mục đích giải quyết và xử lý chất thải chăn nuôi đồng thời sử dụng triệt để khí mê tan Giao hàng cho đun nấu, phát điện. Ngoài ra, còn khá nhiều giải pháp giải quyết và xử lý chất thải chăn nuôi nhằm mục đích ngăn ngừa phát thải khí mê tan và N2O từ chất thải chăn nuôi do dự án Bất Động Sản LCASP đã ra mắt như sử dụng máy tách ép phân, ủ phân chuồng làm phân bón hữu cơ, sử dụng nước thải chăn nuôi tưới cho cây xanh, chăn nuôi lợn tiết kiệm ngân sách và chi phí nước .
Thứ ba, giải pháp giảm phát thải trong quản lý đất và sử dụng phân bón:
Sử dụng phân đạm hài hòa và hợp lý : Cần có những khuyến nghị đơn cử về sử dụng phân đạm bón cho đất, không nên bón quá nhiều phân urê dẫn đến nồng độ NOx trong đất cao gây phát thải trực tiếp và gián tiếp các khí N2O, NOx, NH3 gây hiệu ứng KNK. Có thể khuyến nghị người dân sử dụng các dạng đạm chậm tan khác nhằm mục đích giảm thất thoát đạm khi bón cho cây xanh, đồng thời cũng giúp giảm lượng KNK phát thải ra môi trường tự nhiên .
Cần khuyến nghị người dân quản trị đất tốt, giữ đất thông thoáng, tránh ngập nước, dọn sạch tàn dư động thực vật, bón phân chuồng đúng cách nhằm mục đích hạn chế thiên nhiên và môi trường thuận tiện cho vi trùng phân giải đạm thành các KNK .
Mặc dù có nhiều giải pháp để giảm phát thải KNK trong nghành nghề dịch vụ nông nghiệp đã được nghiên cứu và điều tra và yêu cầu nhưng năng lực vận dụng và nhân rộng của mỗi công nghệ tiên tiến nhờ vào nhiều vào hiệu suất cao kinh tế tài chính mà công nghệ tiên tiến hoàn toàn có thể đem lại cho nông dân bên cạnh hiệu suất cao về thiên nhiên và môi trường. Do vậy, nhà nước cần có chủ trương tương hỗ để liên tục điều tra và nghiên cứu các giải pháp này trên từng địa phận đơn cử nhằm mục đích bảo vệ người dân vẫn liên tục vận dụng và nhân rộng các công nghệ tiên tiến giảm phát thải KNK trong nông nghiệp kể cả khi không còn nguồn vốn tương hỗ của nhà nước .
TS. Nguyễn Thế Hinh
Ban Quản lý các dự án Bất Động Sản Nông nghiệp, Bộ NN&PTNT
( Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 2/2022 )
Source: https://suthatmatlong.com
Category: Khác
